Każda firma, która zatrudnia pracowników, ma swój system wynagradzania. System ten zależy w głównej mierze od branży, w jakiej działa firma, oraz od charakteru pracy, jaką pracownicy wykonują. O ile trudno mówić o wynagrodzeniu prowizyjnym w przypadku pracowników fizycznych o tyle trudno mówić o stałej pensji w przypadku pracowników, których praca polega na sprzedaży produktów czy usług. Dlatego właśnie system wynagradzania musi być oparty na tym, jaki zakres obowiązków wykonuje pracownik i na czym polega jego praca. Hipotetycznie można by zastosować system prowizyjny nawet w przypadku pracownika fizycznego wykonującego na przykład remonty domów czy mieszkań. Ale w takich branżach moglibyśmy się narazić na niedokładność pracownika, gdybyśmy zaoferowali mu prowizję zależną na przykład od czasu wykonania zlecenia. W takim przypadku możemy raczej mówić o premiach uznaniowych, które mogą wynagrodzić szybkość pracy oczywiście przy odpowiedniej jej jakości.
Inaczej wynagrodzenie pracowników i sposób jego wyliczania może wyglądać w przypadku pracy w sprzedaży. Tutaj nie będziemy za wiele mówić o jakości pracy a tylko i wyłącznie o wyniku sprzedażowym. Oczywiście ten wynik będzie zależny również od jakości wykonywanej pracy. W branżach sprzedażowych stała pensja nie za bardzo się sprawdzi. No chyba, że mówimy o sprzedawcy w supermarkecie, który sam jako tako nie ma większego wpływu na swoje wyniki sprzedażowe. Ale praca dla przedstawicieli handlowych w miażdżącej większości przypadków wynagradzana jest właśnie poprzez rozbudowany system prowizyjny premiujący osiąganie jak największych i jak najlepszych wyników sprzedażowych. Handlowcy, przedstawiciele handlowi oraz sprzedawcy, od których zależy wynik sprzedaży mają w większości przypadków niewielki podstawy, które stanowią maksymalnie 20 do 30 procent finalnie otrzymywanego wynagrodzenia. Dobrzy handlowcy żyją z prowizji i to jest podstawowy rodzaj wynagrodzenia dla branż handlowych.
Wysoka prowizja od sprzedaży w stosunku do niewielkiego wynagrodzenia podstawowego jest czynnikiem wysoce motywującym do jak najlepiej wykonywanej pracy. Żadnego sprzedawcy, handlowca czy przedstawiciela handlowego nie zadowoli pensja w wysokości suchej podstawy. A zasada wynagradzania w takich branżach jest prosta – nie ma wyników – nie ma kasy. Można by tutaj zacytować klasykę, jeśli chodzi o cytaty związane z pracą – „jaka praca taka płaca”. Ten cytat w pełni podsumowuje to jak wygląda wynagrodzenie za pracę w branżach ściśle powiązanych ze sprzedażą.
W polskiej rzeczywistości zawodowej przytłaczająca większość zawodów i prac oparta jest jednak na stałym wynagrodzeniu. Wszelkie zawody w jednostkach publicznych mają tak skonstruowane wynagrodzenia, że nie ważne jak się pracuje, ale stała pensja się należy. Zatem czynnikiem motywującym w takich przypadkach jest jedynie wspomniana już powyżej premia uznaniowa. W praktyce w jednostkach publicznych taką premie otrzymuje każdy pracownik, który po prostu normalnie pracuje. Ale patrząc na ten problem z drugiej strony nie ma możliwości wynagradzania prowizją takich zawodów, w których niczego się nie sprzedaje. Jeśli dochód pracodawcy nie jest aż tak bardzo zależny od pracownika to nigdy nie będzie można mówić o wynagrodzeniu prowizyjnym.
